پرش لینک ها

تاریخچه فرش دستباف

طبق روایات شاهنامه فردوسی، آغاز فرش­بافی، رشتن و بافتن به زمان تهمورث یعنی زمان پیشدادیان باز می­گردد. در تاریخ طبری از فرش­هایی که با مو و پشم حیوانات در این دوره بافته شده سخن رفته است. قدیمی­ترین نشانه از هنر قالیبافی به عصر مفرغ باز می­گردد. این نشانه یک کارد قالیبافی است که از گورهای عهد مفرغ ترکمنستان و شمال ایران یافت شده است. در شهر سوخته (دشت سیستان ـ جنوب شرقی ایران) نیز فرش­های حصیری و پارچه و ابزارهای بافندگی به دست آمده که متعلق به 2800-2500 پیش از میلاد است. در دوره هخامنشیان، به نقل از گزنفون، شهر کهن ساردیس به قالی­های گره­ باف خود فخر می­کرده که به نقش­های حاشیه و هیکل­های مردان و شیردال­های افسانه ­ای آراسته بوده است. کهن­ترین قالی­ها به ترتیب: قالی کشف شده در نقش برجسته کاخ نینوا، فرش پازیریک از پنجمین گور اقوام سکایی، تکه فرش قومس (دوران ساسانیان)، فرش آناتولی (13-14م). از دوره اشکانیان تنها می­توان به فرش مقبره لوـکان چین اشاره کرد که به عقیده پژوهشگران پشم آن از قفقاز (که در آن زمان متعلق به ایران بود) است. از دوره ساسانیان نیز تکه فرش قومس و فرش تاریخی و جواهرنشان بهارستان که در تالار بار عام کاخ تیسفون گسترده بوده و پس از حمله اعراب به عنوان غنیمت تقسیم شده است.در قرون اولیه هجری پس از نفوذ اسلام طرح فرش­ها، به سبب منع شبیه­ سازی و زینت، تغییر کرد اما در زمان خلفای عباسی که تجمل­گرایی و قصرهای پر زرق و برق رواج یافت؛ بافت این­گونه فرش­ها نیز رونق گرفت. از دوره سلجوقی نیز تکه فرشی با نقوش هندسی در موزه اوقاف استانبول نگهداری می­شود. سفرنامه ابن بطوطه از دوره ایلخانان به فرش­های عظیم و گرانبهای کاخ غازان­خان و فرش­های حرم امام رضا (ع) در مشهد اشاره کرده است. در دوره تیموریان از کارگاه­های بزرگ قالی­بافی سبزوار سخن رفته و استفاده از مینیاتور در نقشه فرش­ها توسط نگارگران چیره ­دست.

دوره صفویان

شاه تهماسب:

قالی ایران در زیبایی و ظرافت بافت به حد کمال می­رسد. قالی معروف و تاریخی اردبیل در این زمان بافته شده است.

شاه اسماعیل :

توسعه کارگاه های قالیبافی در تبریز

شاه عباس:

در اصفهان و چند شهر دیگر کارگاه قالیبافی دایر کرد و دستور داد که هر کانون، فرش را به شیوه خود ببافد تا اصالت هنری آن حفظ شود. در زمان صفویان  برای اولین بار قالیبافی از ایل­ها و طایفه­های کوچنده و روستاها و آبادیهای کوچک به شهرها آمد. فرش­های نفیس این دوران به بیش از سه هزار تخته تخمین زده شده است.
در زمان افشاریان بخاطر جنگ­های پی­درپی تولید فرش­های زینتی کاهش یافت. از زمان کریم خان زند دو تخته فرش باقی مانده که یکی تاریخ­دار و به سفارش حاکم وقت کرمان و دیگری احتمالاً در شیراز بافته شده است.
در زمان قاجار اروپا و آمریکا تقاضا برای خرید فرش ایران را افزایش می­دهند. شرکت­های چند ملیتی فرش در ظاهر برای تشویق به صادرات و در واقع برای سودجویی کشورهای استعمارطلب تأسیس می­شود.
دو کتاب در زمینه فرش به رشته تحریر در می­آید: کتاب تجارت قالی رنگین به رنگ­های جوهری و کتاب یادگار حسن از آثار دین.
در دوران پهلوی به کارگاهها نظم بخشیده شد و بهداشت مورد اهمیت قرار گرفت. پس از انحلال مؤسسه قالی ایران شرکت سهامی فرش ایران تأسیس شد و مرکز صنایع دستی، انجمن دوستداران فرش ایران و موزه فرش دایر گردید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی بر پایه مصوبه سال 1382 شورای عالی اداری «مرکز ملی فرش ایران» برای سامان­دهی و یکپارچگی وضعیت کمی و کیفی تولید و عرضه فرش دستباف بنیان نهاده شد. هدف این مرکز، معرفی جایگاه ارزشمند فرش دستباف ایران، حمایت از بافندگان و دست­اندرکاران فرش و توسعه صادرات این محصول با ارزش است. ( مرکز ملی فرش ایران )
اصالت و قدمت چندهزار ساله فرش دستباف ایرانی، نماد هنر ایرانیان در تمام دنیا محسوب می شود و در سرتاسر جهان، همه روزه بر تعداد طرفداران آن اضافه می شود. ارزش مادی و معنوی فرش دستباف ایرانی ما را بر آن داشت تا با صدور شناسنامه، هویت این هنر ملی در سطح جهانی بیش از پیش به رسمیت شناخته شده  و از نام و اعتبار فرش دستباف ایرانی صیانت بعمل آید.
به نقل از رییس مرکز ملی فرش : فرش دستباف ایران باید شناسنامه داشته باشد به دلیل اینکه بسیاری از کشور‌ها از جمله هند و افغانستان فرش‌های خود را به نام ایران صادر می‌کنند بنابراین باید یک شناسنامه واحد که فرش ایران را معرفی کند داشته باشیم .شاید به لحاظ کمیت نتوانیم با کشوری مانند هند رقابت کنیم، اما به لحاظ کیفیت کماکان حرف اول را در دنیا می‌زنیم، بنابراین برای اینکه کیفیت خودمان را به دنیا مجددا به اثبات برسانیم باید فرش ایرانی را شناسنامه دار کنیم برای اینکار با سازمان بین المللی سیتی وان تفاهم نامه‌ای منعقد شده و تا دو سال هم به صورت رایگان فرش ایران را شناسنامه دار خواهد کرد و اینکار امسال اجرایی می‌شود.

شناسنامه‌دار کردن فرش، حفظ هویت فرش دستباف ایرانی و زمینه‌سازی لازم برای جلوگیری از جعل این کالا توسط کشورهای رقیب و اطمینان خاطر دادن به مشتری در هنگام خرید است. این حق مشتری است که بداند هزینه‌ای که برای خرید کالا پرداخت می‌کند برای چه کالایی و با چه مشخصاتی است، به‌ویژه برای کالایی همچون فرش که علاوه بر مصرفی بودن، کالایی سرمایه‌ای محسوب می‌گردد.شناسنامه‌دار کردن فرش، گامی موثر در حفظ اعتبار صنعت فرش است و این در حالی است که مدت‌ها است خبر کپی‌برداری از نقشه‌های ایرانی و بافت و فروش آنها تحت عنوان فرش ایرانی در بیرون مرزها شنیده می‌شود و کیفیت نامرغوب فرش‌های بافته شده توسط کشورهای رقیب و معرفی آن به نام فرش ایرانی، اعتبار فرش کشورمان را خدشه دار نموده است.